اینترنت ماهواره ای در ایران به کجا رسید؟ - مجله رویای کره ای

طبق آمار اتحادیه بین المللی مخابرات (ITU)، بیش از 4 میلیارد نفر در کشورهای در حال توسعه و بیش از 200 میلیون نفر در کشورهای پیشرفته به اینترنت دسترسی ندارند و این درحالیست که طبق آمار اتحادیه بین المللی مخابرات، میانه ضریب نفوذ اینترنت در دنیا از حدود 17 درصد در سال 2005 به حدود 53 درصد در سال 2019 است. بنابراین تأمین خدمات پهن باند و اینترنت، محرک اصلی توسعه منظومه ها و ارائه خدمات به صورت منطقه ای و دنیای شده است.

منظومه های ماهواره ای می توانند با توجه به ویژگی های ذاتی خود همانند پایداری، انعطاف پذیری، تأخیر کم و تأمین ظرفیت قابل ملاحظه و مقرون به صرفه قیمت، یاری شایانی در کاهش شکاف دیجیتال در کشور و سیگنال رسانی به منطقه ها محروم و دورافتاده داشته و به نام بخش مهمی در لایه زیرساخت و خدمات پایه معماری شبکه ملی اطلاعات نقش آفرین باشد.

در این راستا پروژه اینترنت ماهواره ایاستارلینک به طور رسمی در سال 2015 اعلام شد. این پروژه ایده اصلی ایلان ماسک، میلیاردر علاقه مند به فضاست. هدف آن فراهم کردن پوشش گسترده اینترنت با پرتاب هزاران ماهواره کوچک به مدار نزدیک زمین است. این پروژه می تواند انقلابی در دسترسی به اینترنت پرسرعت در سراسر دنیا ایجاد کند. با اتمام آن بسیاری از افراد دنیا خواهند توانست با کمترین تأخیر و به راحتی به اینترنت دسترسی پیدا نمایند.

شرکت فضایی اسپیس ایکس در آن موقع گفت که میخواهد با ارسال هزاران ماهواره به مدار زمین، اینترنت را در سراسر دنیا در دسترس قرار دهد. آنطور که در گزارش ها منتشر شده، دسترسی به اینترنت استارلینک به وسیله دیش های ماهواره ای که انتظار می رود بین 200 تا 300 دلار هزینه داشته باشد در دسترس افراد عادی قرار خواهد گرفت. نصب آنها به دانش فنی خاصی احتیاج ندارد و دیش به طور اتوماتیک جهت خود را براساس مجموعه ای از موتورهای نصب شده در زیر دیش تنظیم می نماید.

لزوم فعالیت اپراتورهای ماهواره ای در چارچوب قانون

مرکز ملی فضای مجازی پیش از این در اسفندماه 1399، رویکرد خود را درباره منظومه های ماهواره ای اینطور مطرح نموده بود که با رشد اقتصاد بخش فضایی، کشورها برای ایجاد نوآوری و رشد مالی در پی نقش آفرینی و بهره برداری در این صنعت نوپا هستند و دولت ها به طور فزاینده ای برای جذب و تسهیل ورود سرمایه گذاران تازه فضایی رقابت می نمایند. در این میان اگرچه اهدافی همانند ایجاد فرصت های دنیای ارتباطات برای کاهش شکاف دیجیتال و پوشش منطقه ها محروم و کم برخوردار کره زمین در کنار اهداف مالی و توسعه سهم بازار دنیای مشهودند اما اهداف جانبی و نهفته سیاسی و امنیتی آنها از جمله تاثیرگذاری بر حکمرانی ارتباطات هم غیر قابل انکارند.

اپراتورهای ماهواره ای ملزم به فعالیت طبق معاهدات بین المللی در حوزه فضایی و اصول و مقررات سازمان ملل و اتحادیه های تخصصی مربوطه هستند و باید قوانین و مقررات ملی کشورها را برای حفظ استقلال و حاکمیت دولت ها در حوزه ارتباطات و صیانت از گذرگاه های رسمی تبادل اطلاعات را به منظور جلوگیری از هرج و مرج و مقابله با جرایم سایبری رعایت نمایند. حفظ حریم خصوصی آحاد جامعه از جمله الزامات و خطوط قرمز مقرات برای اپراتورهای ماهواره ای در توسعه زیرساخت ارتباطی و فعالیت در معماری شبکه ملی اطلاعات کشور است.

مرکز ملی فضای مجازی ضمن توجه به تأثیر منظومه های ماهواره ای به نام بخش جدایی ناپذیر ارتباطات آینده و به منظور سامان بخشی به فعالیت سازمان های متولی در این حوزه، اقدام به تشکیل کارگروه منظومه های ماهواره ای با رویکرد بهره مندی از فرصت های دنیای و صیانت از ظرفیت های ملی با حضور همه نمایندگان و نقش آفرینان صنعت فضایی، حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، تنظیم مقررات ارتباطات و کسب و کار نموده است. این کارگروه ها مسئولیت تدوین راهبردها، طرح های کلان ملی، مقررات، دستورالعمل ها و استانداردهای بهره مندی از فرصت ها و پیشگیری از آسیب های احتمالی را از ابعاد مختلف فنی و توسعه زیرساخت، رگولاتوری، کسب و کار، حقوقی، ارتباطات بین الملل و دفاعی و امنیتی بر عهده دارند.

سرنوشت اینترنت ماهواره ای در ایران

کارشناسان درباره اینکه اینترنت استارلینک چه زمانی به ایران خواهد رسید و برترین سیاست در قبال این موضوع چه باید باشد، معتقدند اینترنت استارلینک خیلی سریعتر از آنچه فکر می کنیم در ایران هم در دسترس خواهد بود و تا چند ماه آینده در آسمان ایران ظاهر می گردد اما باید صبر کرد و دید که شرایط ارائه سرویس اینترنت ماهواره ای اسپیس ایکس در ایران چگونه خواهد بود.

علاوه بر این سوال اینجاست که آیا وزارت ارتباطات ایران مجوز استفاده از این نوع اینترنت را صادر می نماید. از آنجا که اسپیس ایکس یک شرکت آمریکایی است ملزم به رعایت قوانین دولت آمریکاست بنابراین ارائه این سرویس مانند سایر سرویس های دیگر شرکت ها دستخوش بعضی جهت گیری های سیاسی خواهد بود. مواضعی که در همین ابتدای کار دیده می گردد بدون شک بر کیفیت و کمیت ارائه سرویس اینترنت موثر خواهد بود.

دولت نگاه تهدیدی به اینترنت ماهواره ای ندارد

البته چندی پیش علی ربیعی - سخنگوی دولت، با اشاره به نظر دولت درباره دسترسی مردم ایران به اینترنت ماهواره ای، گفت: اینترنت ماهواره ای ضرورتی است که در عصر اقتصاد دیجیتال و برای توسعه صنعت اینترنت اشیا و بعلاوه دسترسی به اینترنت در منطقه ها دورافتاده در همه دنیا در حال پیگیری است. در سازمان فضایی ایران و کمیسیون های تخصصی شورای عالی فضایی، برنامه مدونی برای توسعه و هم همکاری های بین المللی در جهت بهره برداری از این تکنولوژی، ترسیم شده است.

بعلاوه در حالی که نمایندگان مجلس در مصوبه ای مقرر نموده بودند 10 درصد افزایش حق الامتیاز و حق السهم دولت از کارور (اپراتور)های ارائه دهنده خدمات مخابراتی باید صرف مقابله با تهدیدات اینترنت ماهواره ای به وسیله مخابرات گردد، ربیعی در این خصوص شرح داد: هر شرکت بین المللی برای ارائه خدمات می تواند پس از اخذ مجوز، در ایران خدمت رسانی کند و دولت نگاه تهدیدمحوری به این فناوری ندارد. آنچه تحت نام مقابله با این فناوری ابتدا در مجلس مصوب شده بود، هم پس از ایراد شورای نگهبان، در قانون بودجه به وسیله مجلس محترم از قانون حذف شد.

ایران برای استفاده از فناوری های ماهواره ای مقررات سرزمینی دارد

در عین حال، محمدجواد آذری جهرمی -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- به تازگی اعلام نمود: آمریکا همیشه به علت خوی سلطه جویی در تمام عرصه ها نه تنها در برابر ایران بلکه در برابر بسیاری از کشور دارد، می خواهد پلتفرم های خود را توسعه بدهد و اقتصاد حوزه دیجیتال را به صورت 100 درصدی برای شرکت های خودش مطالبه کند. آمریکا از مدت ها قبل دنبال ابزاری برای بسط سلطه خودش بر کشورها بوده است، پروژه هایی به نام آزادی و مقابله با سانسور که در نهان اهداف مالی دارند.

آذری جهرمی با بیان اینکه ما هم باید در این شرایط خود را آماده کنیم، اضافه کرد: بعضی از سخت گیری هایی که داخل کشور صورت می گیرد، باید مدیریت شده و رویه ها اصلاح شوند. البته باید به احتیاج مردم هم توجه گردد و اینکه تکنولوژی اینترنت ماهواره ای در حال حاضر ایجاد شده است. ما برای استفاده از فناوری های ماهواره ای مقررات سرزمینی داریم و هر شرکتی که بخواهد در این زمینه فعال گردد، اگر حقوق بین الملل را رعایت کند، باید از ما مجوز بگیرد و اگر مثل خیلی از مسائل دیگر رعایت ننمایند، باید پیگیری حقوقی گردد.

وی ادامه داد: البته سازمان فضایی هم در پی ایجاد منظومه ماهواره ای بوده و سند آن را استخراج نموده و طراحی ها را انجام داده است. هم شرایط مذاکرات بین المللی را در نظر گرفتیم تا ما هم به کشورهای دارای منظومه ماهواره ای بپیوندیم. ما نباید از اینترنت ماهواره ای بترسیم، بلکه باید خودمان را آماده کنیم تا این فناوری هم فراگیر گردد و برای آن اعتماد به نفس داشته باشیم و بدانیم اینترنت ماهواره ای قطعاً برای ما تهدید نیست و ما از فرصت هایی که ایجاد شده، استفاده می کنیم.،مهر