ژانر مفصلی به نام محیط زیست، اما دست نخورده - مجله رویای کره ای

با توجه به اینکه روز جهانی محیط زیست در امسال تنوع زیستی و شعار امسال زمانی برای طبیعت Time for Nature انتخاب شده است؛ دلالت بر الزام تغییر رفتار انسان با طبیعت است.

کویید 19 یکی از پاسخ ها بود

محمد درویش از صاحب نظران این حوزه در گفت وگو با ایبنا درباره نقش محیط زیست در همه گیری اپیدمی کرونا و تاثیر متقابل این بیماری بر آن معتقد است؛ بر اساس اخبار و اطلاعاتی که به دست رسیده است کووید 19 و همه گیری آن ناشی از استفاده بیش از حد بشر از طبیعت بوده است.

وی می گوید؛ اینکه استفاده از هر نوع حیوان یا جانوری برای مصرف غذایی علاوه بر به خطر انداختن نژاد آن حیوان توسط انسان، همیشه در طول تاریخ باعث شیوع بیماری های همه گیر بوده است. در واقع شیوع کووید 19 هم یکی از پاسخ هایی بوده است که طبیعت به انسان داده است.

از دیگر رخدادهای تلخ امسال درباب محیط زیست آتش سوزی جنگل های آمازون و استرالیا و این چند روز اخیر آتش سوزی جنگل های جنوب غربی کشور در خاییز و گچساران بوده است، بی شک امروز بشر باید برای حفظ منابع طبیعی و تنوع زیست فکری کند. در این میان افزایش آگاهی و نشر اطلاعات درباره شناخت و حفظ محیط زیست یکی از اصلی ترین و راهبردی ترین روش هایی است که می توان با استفاده از آن نسل های آینده را برای این هدف تربیت کرد.

معضلی به نام تالیف

از طرفی دیگر کاوه فیض اللهی در گفت وگویی که با ایبنا در خلال جایزه مهرگان علم داشته، درباره ضعف تالیف کتاب درباره محیط زیست معتقد است، محیط زیست ژانر مفصلی است که نویسندگان با دست باز می توانند به تألیف بپردازند. بنابراین گستردگی بسیاری دارد و مفاهیم متنوعی را در بر می گیرد؛ اما تحلیل دقیق و پیش بینی های چندان درستی نداریم به همین دلیل در فراوری محتوا با مسائل عدیده ای روبه رو هستیم و تا به امروز کتاب های محیط زیستی اثرگذاری چندانی بر جامعه نداشته است به طول کلی به تالیف کتاب بی توجه هستیم در حالی که بسیاری از نویسندگان علمی در سراسر جهان به محیط زیست ایران توجه داشتند و کتاب هم تألیف نموده اند.

وی مشکل اساسی را در زمینه تالیف کتاب در زمینه محیط زیست را فراوری محتوای روان و عامه فهم دانست و می گوید؛ من فکر می کنم بسیاری از استادان دانشگاه از نوشتن یک صفحه نامه عاجز هستند و در کل نوشتن برایشان امری سخت است. بچه ها ما در مدارس آموزش نوشتن نمی بینند و اغلب استادان دانشگاه ما فقط در نوشتن مقالات پژوهشی متخصص هستند. ما فقر نویسنده داریم بسیاری از افرادی که در جهان جایزه می برند به خاطر کتاب اولشان نبوده است این نویسندگان ابتدا سه کتاب مشق می نمایند سپس در کتاب های چهارم و پنجم پیروز به دریافت جایزه می شوند و یا کتاب هایشان دیده می گردد؛ بنابراین ابتدا باید نوشتن را بیاموزیم تا به تألیف اثر شاخص برسیم.

بایدی وجود ندارد

با توجه به موارد یاد شده راه برای پیشبرد کتاب در زمینه ای چنین مهم دراز است و به گفته بسیاری از کارشناسان تالیف در حیطه محیط زیست نباید به تنهایی بر گردن دانشگاهیان و صاحبان کرسی در مراکز آکادمیک انداخت. آن ها معتقدند، فرایند آموزش عالی تحصیل و تدریس در بستر علم است حال اینکه این علم چقدر می تواند در جامعه رسوخ کند وظیفه ای نیست که به تنهایی از دانشگاهیان انتظار داشت. برای مثال چندی پیش مجید شفیع پور، رئیس موسسه ملی تغییر اقلیم و محیط زیست دانشگاه تهران، در گفت وگویی که با ایبنا با اشاره به اهمیت تالیف برای عموم از سوی دانشگاهیان داشته، معتقد است؛ دانشگاه ها ماموریت تربیت نیروی متخصص و پژوهش های بنیادی و کاربردی و بعضا توسعه ای دارند؛ بنابراین ماموریت اطلاع رسانی محتوای علمی برعهده آن نیست. سازمان هایی در این زمینه وجود دارند که مانند رسانه ملی یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به وسیله ساز و کارهایی که دارند، می توانند دانش تخصصی را به زبان عموم به گونه ای که قابلیت درک داشته باشد را جریان دهد. بنابراین دانشگاه ها وظیفه تربیت دانشجویانی را دارند که برای انجام فعالیت های مختلف باید آموزش داده شوند.

به گفته رئیس موسسه ملی تغییر اقلیم و محیط زیست دانشگاه تهران، این موضوعات نیازمند گروهی با عنوان کاتالیست هستند که بتوانند میان جامعه تخصصی و مخاطبان عام ارتباط زبانی برقرار نمایند. مانند روزنامه نگاری علم که بتواند زبان متخصصان را با هنرمندی مناسب به زبان عامه برگرداند و مفید فایده جوامع عام قرار گیرد؛ همچنین این ماموریت توسط دانشگاه ها می تواند انجام گردد درشرایطی که از دانشگاهیان خواسته گردد. در واقع این ظرفیت در دانشگاه وجود دارد اما ماموریت یا وظیفه ای در این مورد ندارند طبیعتا نباید هم داشته باشند به اعتقاد من عمومی سازی دانش وظیفه دانشگاه ها نیست، باید آموزش عالی کل کشور برای آن اهداف و راهکارهایی را بیاندیشد و از دانشگاه ها هم بهره بگیرد.

حال اینکه موضوع مهمی مانند محیط زیست چقدر برای مولفان و ناشران یک دغدغه اصلی محسوب می گردد باید در نیازی دید که از جامعه بر آمده باشد. چراکه بازار کتاب هم مانند هر کالای دیگری باید خریداری باشد تا فراوریی صورت گیرد اینکه بازار کتاب های محیط زیست مسکوت است ریشه در نوع فرهنگ سازی و آموزش هایی دارد که افراد در مدارس و مراکز آموزش عالی فراگرفته اند.