پشت در اتاق های گریم چه می گذرد؟ - مجله رویای کره ای

به گزارش، آنچه در گزارش زیر می خوانید مصاحبه هایی با کارگردانان و هنرمندانی، چون عزیزالله حمیدنژاد، جهانگیر الماسی، محمدرضا ورزی، پرویز شیخ طادی و همچنین عبدالرضا اکبری، درباره وضعیت چهره پردازی در سریال های تلویزیونی است که در بسکمک موارد از طراحی فاصله گرفته و بیشتر سمت زیبایی سازی رفته است.

عزیزالله حمیدنژاد درباره وضعیت چهره پردازی در سریال های تلویزیونی معتقد است: اصولا آرایش گری با گریم دو مقوله متفاوت از هم است که اگر آگاهانه درخصوص این دو مقوله تصمیم گرفته شود، اشکالی ندارد و این تصمیم را کارگردان و طراح گریم می گیرد و نه بازیگران. باید بگویم اکثر بازیگران علاقمند به این هستند که چهره شان آرایش شود تا گریم. منتهی کسانی که در عرصه بازیگری صاحبِ نام هستند و تجربیات زیادی در سینما و تئاتر دارند، ممکن است در مورد گریم نظری هم داشته باشند، ولی چهره خود را تسلیم طراح گریم و کارگردان می کنند و حساسیت به خرج نمی دهند.

او با بیان اینکه عموما بازیگران به جای گریم علاقمند به زیبایی سازی هستند، می گوید: به همین جهت ممکن است که به گریمور تحمیل کنند که از طراحی و متریالی استفاده کند که آن ها دوست دارند. اما معمولا طراحان صاحب نام گریم و کارگردانان صاحب سبک و صاحب نظر زیر بار خواسته بازیگر نمی روند و به کار خودشان ادامه می دهند. طبیعتا طراح گریمی که صاحب نام و دارای تجربه است، وقتی فیلمنامه را مطالعه می کند، بر اساس برداشتی که از تک تک شخصیت ها دارد، طراحی می کند و با کارگردان مشورت می کند. وقتی نظرات کارگردان و طراح گریم بر اساس شخصیت های فیلمنامه به هم نزدیک می شود، طبق آن شروع به کار می کنند.

کارگردان بانوی عمارت ادامه می دهد: البته معمولا کمی طول می کشد بازیگر با گریم جدید صورت و لباسش کنار بیاید. نباید انتظار داشت بلافاصله با آن مأنوس شود. من در این سال ها با همه نوع بازیگری در روبروه با گریم و لباس برخورد داشته ام. بازیگران مرد راحت تر با گریم کنار می آیند و این تا حدودی طبیعی است. به بازیگر حق می دهم بعد از تست گریم تصمیم بگیرد آن نقش را بازی کند یا نه. همان طور که کارگردان بعد از تست گریم حق دارد در مورد انتخاب بازیگر تصمیم بگیرد. اما وقتی بازیگر آن نقش و آن طراحی گریم را پذیرفت، دیگر حق ندارد خواستار تغییر آن شود. چون گریم راکورد پیدا می کند و باید تا مدت ها تداوم پیدا کند.

حمیدنژاد درباره تعیین تکلیف برخی بازیگران برای گریم هایشان در آثار هنری اظهار می کند: به عقیده من یک بازیگر خوب و کسی که بازیگری را بشناسد، به هیچ عنوان موقع بازی به گریم، صورت و شمایل فیزیکی ظاهری اش فکر نمی کند و اسیر زیبایی نمایی نمی شود. زیبایی نمایی در هنر بازیگری به شکل دیگری به وقوع می پیوندد و آن لحظاتی است که بازیگر فیزیک ظاهری و شخصی اش را فراموش کرده و در قالب یک شخصیت جدید درآمده و آن را ارائه می دهد. برای بازیگر آن شخصیتی که نقشش را ایفا می کند باید مهمتر باشد، نه اینکه ظواهر و زیبایی خصوصی اش را جلوی دوربین به نمایش بگذارد که در این صورت ارزشی نخواهد داشت.

عبدالرضا اکبری، بازیگر سریال هایی، چون شوق پرواز، معمای شاه، اغما و آنام درباره وضعیت گریم بازیگران در سریال ها تاکید می کند: بازیگر حرفه ای در قید و بند آرایش چهره اش نیست و بیشتر به دنبال این است که مخاطب باورش کند.

عبدالرضا اکبری که در طول سال های فعالیتش به واسطه نقش هایی که بازی کرده، گریم های مختلفی را هم پذیرفته است، درباره وضعیت این روز های کار گریم می گوید: کار گریم ما از بعد از انقلاب مثل سایر رشته های دیگر سینما و تئاتر پیشرفت های خیلی خوبی داشته است، اما من فکر می کنم که انقدر که گریمور های ما روی صورت هنرپیشه های مرد می توانند مانور دهند، روی صورت هنرپیشه های زن نمی توانند.

او ادامه می دهد: به طور مثال اگر قرار باشد یک هنرپیشه زن در یک فیلم هم جوانی های خودش را بازی کند هم پیری هایش را یک مقدار کار سخت است که بخواهند چین و چروک را روی صورت خانم ها نشان دهند. من در کار های مختلفی حضور داشتم که شرایط به این صورت بوده، اما فیلم پیروز نشده است.

اکبری سپس با تاکید بر اینکه بهتر است برای سریال هایی که چند فصل دارند بازیگر را با بالا رفتن سن تغییر دهند، در این صورت قابل باورتر و بهتر است به ذکر خاطره ای در این خصوص می پردازد و می گوید: من در سریالی به نام عید آن سال ها به کارگردانی سعید ابراهیمی فر بازی کردم. در این سریال نقشی وجود داشت که از سی سالگی شروع می شد و تا سن هفتاد سالگی ادامه پیدا می کرد. خب این موضوع برای آقایان بهتر جواب می دهد؛ البته من در آن کار هم پیشنهاد کردم که برای سنین مختلف از هنرپیشه هایی که شرایط سنی شان مناسب است استفاده کنند.

او خاطرنشان می کند: در یک درام نمایشی باور، حرف اول را می زند. اگر باور صورت نگیرد نیمی از کار به هدر رفته است، چون مخاطب نمی تواند ارتباط برقرار کند. مخاطبان جزو اصلی عوامل یک کار هستند و ما اگر مخاطبانمان را از دست بدهیم دیگر حرفی برای گفتن نداریم. قرار نیست که ما فیلمی بسازیم که کسی نبیند؛ ما باید به مخاطب احترام بگذاریم و کاری را ارائه دهیم که مخاطب دوست داشته باشد و قبولش کند و حرف های دلش باشد.

اکبری در ادامه یادآور می شود: در فیلم فرزند صبح بهروز افخمی قرار شد من نقش امام (ره) را بازی کنم برای آن نقش من باید چهار ساعت گریم می شدم اگر قرار بود مقاومت کنم صورتم به کاراکتر اصلی نزدیک نمی شد در این شرایط هیچ وقت خودم هم نمی توانستم خلاقیتی برای ارائه نقش داشته باشم به نظرم گریم مناسب خیلی به بازیگر برای ایفای نقش کمک می کند.

اکبری درخصوص تمایل برخی بازیگران به آرایش در چهره شان به جای گریم بیان می کند: بازیگر حرفه ای به این مسائل فکر نمی کند و به باورپذیری بیشتر اعتقاد دارد؛ یعنی کسی که کار بازیگری انجام می دهد قطعا می داند که شرایط فیزیکی اش و آنچه که روی صورت اتفاق می افتد نیمی از شخصیت را ارائه می کند. کسانی که به این مسائل فکر می کنند که به زیبایی صورتشان لطمه ای وارد نشود و زیبایی چهره شان حفظ شود و کاری به نقش ندارند، به نظرم نمی توانند پیروز شوند و از کار بازیگری فاصله می گیرند.

جهانگیر الماسی، بازیگر سریال هایی، چون هزاردستان، کوچک جنگلی و در چشم باد درباره وضعیت گریم بازیگران در سریال های تلویزیونی چنین اظهار می کند: در حرفه بازیگری چندشاخصه وجود دارد که به بازیگر حرفه ای و نه نابازیگر، کمک می کنند و آن چند شاخصه، گریم، لباس و صحنه است. این مقولات کمک می کنند بازیگران از خودشان جدا شوند و دیگر خودشان را به یاد نیاورند و نقش آدم دیگری را ایفا کنند.

وی ادامه می دهد: از همکاران عده ای برایشان فرقی نمی کند و در آثار مختلف یک شخصیت هستند و در حقیقت خودشان را بازی می کنند. این افراد بیشتر با جذابیت های بصری و با فرم زیبایی شناسانه روز و تقلید از شکل های مدرن سعی می کنند در میان مخاطبان و سینماگران جایگاهی داشته باشند؛ بنابراین کارشان به نوع دیگری است. گریم هم ندارند و بیشتر آرایش است. در گریم پیرایش و آرایش را در کنار هم داریم و این بدین معنا نیست که اگر موی کسی بلند باشد آن را کوتاه کنند و یا اینکه کوتاه باشد و برایش مو بگذارند. منظور این است که گریم بازیگر در خدمت شخصیتی باشد که قرار است در آن به ایفای نقش بپردازد؛ آن شخصیت هم مختصات و تعریفی دارد.

این بازیگر درباره آزادی عمل گریمور ها و اینکه تا چه میزان به عنوان بازیگر خود را در اختیار گریم و متخصصان گریم قرار می دهد؟ اظهار می کند: من از سریال هزاردستان می گویم که برای اولین بار، گریم سنگینی داشتم؛ منتهی نه لزوما با لاتکس. آن زمان بافت سیبیل و ریش بافته شده هنوز در ایران باب نشده بود. برای من باید سبیلی می گذاشتند به فرم دم موشی تا به ظاهر سال های 1930، نزدیک باشد. یک دسته سبیل 70تایی؛ چه آقای معیریان، چه آقای اسکندری و چه آقای ولدبیگی، دانه دانه این مو ها را در صورت من می کاشتند. چهار ساعت گریم من طول می کشید.

الماسی در خاتمه گفتگو با اشاره به شاهکار اساتید گریم در فیلم ها و سریال های ماندگار، اظهار می کند: گریمور های ما جادوگر هستند؛ منتهی جادوگر از نوع مثبت و آکادمی هری پاتر. هم مهربانند و هم آن چیزی که فکرش را نمی کنی ایجاد می کنند. به همین دلیل افراد صاحب نامی مثل محسن موسوی و عبدالله اسکندری حتی در منطقه خاورمیانه عرصه نمایش را فتح کردند. در تمام سریال های عربی و تولیدات نمایشی این کشورها، گریم حتما با حضور گریمور ایرانی اجرا می شود. با اینکه این اساتید سال ها در کشور هایی مثل لبنان، سوریه، امارات متحده عربی، آسیای شرقی و خاورمیانه شاگردان زیادی را تربیت کردند، هنوز خودشان گوهر های دیگری هستند.

محمدرضا ورزی که کارگردانی سریال های تاریخی، چون قائم مقام فراهانی، کریم خان زند، ستاره خضراء، سال های مشروطه، عمارت فرنگی، تبریز در مه، معمای شاه و ستارخان را عهده دار بوده است، با بیان اینکه عمدتا برخی بازیگران در روند کار گریمور ها دخالت می کنند، اظهار کرد: گریمور باید کارش را انجام دهد. اگر بازیگر به گریمور اعتقاد دارد، باید تمام و کمال در خدمت این مساله باشد. عمدتا در آثار تلویزیونی گریم به سمت زیبایی سازی رفته و به سمت کاراکترسازی نمی روند، یادم است، سریال ابراهیم خلیل الله را که کار می کردم، استاد عبدالله اسکندری به عنوان طراح گریم و آقای شهرام خلج به عنوان دستیار یک ایشان حضور داشتند. آقای محمد صادقی قرار بود نقش ابراهیم خلیل الله را ایفا کنند، آقای اسکندری به من گفتند، اول با ایشان طی کنید که من دستم برای گریم باز باشد، چون باید مو های سرشان و بخشی از ابروهایشان را بتراشیم. با ایشان صحبت کردم، ایشان با توجه به اینکه نقش، نقش خاصی بود پذیرفتند. من از رفتار ایشان خیلی خوشم آمد و بعد در اختیار استاد اسکندری قرار گرفتند و گریم و طراحی انجام شد.

پرویز شیخ طادی ـ کارگردان ـ در گفت وگویی با انتقاد از وضعیت گریم هنرمندان در آثار تلویزیونی، تعیین تکلیف برخی بازیگران برای گریم هایشان در آثار هنری را اقدامی غیرحرفه ای می داند و می گوید: طراحان گریم قدیمی و حرفه ای که علم و دانش اقناعی داشته باشند و در کارشان مسلط باشند، کاملا می توانند بازیگران را قانع کنند. آن بازیگری که قانع نشود و منطق را نپذیرد، به عقیده من بازیگر نیست. ما درباره بازیگرانی صحبت می کنیم که زیردست طراحان با دانش می نشینند نه آماتور. از سویی دیگر رضایت بازیگر از گریم به این دلیل صورت می گیرد که اختلافات میان بازیگر و عوامل حل شود و کار بی نتیجه نماند؛ حال اینکه چرا باید این اتفاق ها بیفتد نیاز به آسیب شناسی دارد.

شیخ طادی علت دخالت هنرمندان در گریم را به فرهنگ کلی اخلاق حرفه سینما و صنفی نسبت می دهد و درباره گریم شخصیت ستایش در فصل سوم آن که با انتقاد هایی همراه شد، نیز اظهار می کند: طبیعی است مادری که بچه 30 ساله دارد، باید ویژگی های ظاهری اش را هم داشته باشد و بزرگتر باشد. ما نمی دانیم آیا خانم نرگس محمدی این درخواست را داشتند که صورتشان زیر گریم نرود و به دلیل اینکه با چهره پیر جلوی آنتن نروند و به عنوان مادر جا نیفتند، این اتفاق افتاده است؛ البته ما وقتی خیلی از بازیگران جوان را با گریم سن بالا و مادر شدن جلوی دوربین می آوریم، برای آینده نگران می شوند، به دلیل اینکه هنوز می توانند در نقش جوان ایفای نقش کنند و اگر قابلیت پیر شدن پیدا کنند دیگر ممکن است که با این نقش ها روبرو شوند. این اشکالات دوطرفه است. در حالی که هیچ کارگردانی این کار را نمی کند، چرا که زحمت گریم بالایی دارد و ساعت ها باید پشت میز گریم بنشیند و از طرفی پوست بازیگر خراب می شود. هیچ کارگردانی این سختی را به خود نمی دهد که بازیگری را پیر کنند.

کارگردان بانوی سردار با اشاره به بازی های درخشان بازیگری مانند فاطمه معتمد آریا که شخصیت های پیر و فرسوده ای به وی پیشنهاد شده و به خوبی از عهده آن ها برآمده است، می گوید: این ها همه امتیاز است. بازیگران باید توجه داشته باشند که از این پس بعد از گریم و بازی، در کیفشان لوازم آرایش نداشته باشند که بعد آرایش کنند. مهم بازی است و بازیگران باید به دست بزرگترانشان نگاه کنند. بازی هایشان را در کار های شاخص ببینند. متاسفانه اتاق گریم در آثار هنری فضای آرامی ندارد و اتاقی پرحاشیه است؛ و مهم تر از آن اینکه مجریان طرح باید بر اتاق گریم نظارت داشته باشند تا از مواد استاندارد استفاده کنند.

شیخ طادی درباره آزادی عمل گریمور ها و بسته بودن دستشان برای گریم بازیگران نیز چنین اظهار می کند: گریمور ها نباید از بازیگران برای گریم ترسی داشته باشند. طراح گریم برای طراحی باید آرامش داشته باشد. نه اینکه بازیگری که تازه به شهرت رسیده شروع به مخالفت با گریم کند و بگوید من این گریمور را نمی خواهم، چون من را زیبا نمی کند؛ البته از طرفی صنف گریم هم باید خیلی مراقب باشند، بعضا از موادی در گریم استفاده می شود که مواد اصلا استانداردی نیستند، اما چون ارزان است استفاده می شود و این به صورت بازیگر آسیب می زند؛ در حالی که بازیگر، گریمور و کارگردان همه باید به درک فیلمنامه کمک کنند. از تجربه حرفه ای ها مثل آقای عبدالله اسکندری هم باید بهره برداری کرد.

منبع: ایسنا